اتاق‌های ایزوله فشار منفی برای بیمارانی طراحی شده‌اند که مبتلا به بیماری‌های عفونی قابل انتقال از طریق هوا هستند. این اتاق‌ها به‌طور خاص برای جلوگیری از انتشار عوامل بیماری‌زا به خارج از اتاق و محافظت از دیگر بیماران، کارکنان درمانی و عموم افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

دسته بیماران مناسب برای این اتاق‌ها عبارت‌اند از:

1. بیماران مبتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی:

• سل (Tuberculosis): یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که نیاز به ایزولاسیون فشار منفی دارد.
• سرخک (Measles): بسیار مسری و نیازمند کنترل دقیق جریان هوا.
• آبله مرغان (Varicella): برای جلوگیری از انتقال به دیگر بیماران یا کارکنان.
• آنفلوانزا (Influenza): به‌ویژه در موارد شدید یا هنگام شیوع گسترده.

 

2. بیماران مبتلا به بیماری‌های ویروسی خاص:

• COVID-19: به‌ویژه در بیماران دارای علائم شدید یا در شرایط شیوع ویروس.
• سارس (SARS) و مرس (MERS): به دلیل خطر بالای انتقال از طریق ذرات هوا.
• ابولا و ویروس‌های مشابه: هرچند انتقال اصلی از طریق تماس است، اما احتیاط‌های هوایی در موارد خاص اعمال می‌شود.

 

3. بیماران با مقاومت به داروها:

• بیماران مبتلا به عفونت‌هایی مانند سل مقاوم به چند دارو (MDR-TB) یا سل مقاوم به درمان گسترده (XDR-TB) که نیاز به مراقبت‌های ویژه و ایزولاسیون دارند.

 

4. بیماران با عفونت‌های قارچی یا میکروبی خاص:

• برخی از عفونت‌های قارچی، مانند هیستوپلاسموزیس، در محیط‌های خاص ممکن است نیاز به ایزوله شدن داشته باشند.

 

هدف استفاده از این اتاق‌ها:

1. جلوگیری از انتشار عفونت به مناطق دیگر بیمارستان.
2. محافظت از کادر درمانی و دیگر بیماران.
3. کمک به کنترل شیوع بیماری‌های مسری در سطح جامعه.

این فضاها بخشی از استراتژی‌های کنترل عفونت در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی هستند و باید مطابق با استانداردهای به‌روز طراحی شوند.

 

وجود اتاق‌های ایزوله فشار منفی در بیمارستان‌ها از اهمیت حیاتی برخوردار است، به‌ویژه در مدیریت بیماری‌های عفونی قابل انتقال از طریق هوا. این اتاق‌ها نقش کلیدی در کنترل عفونت، حفاظت از سلامت عمومی و ارتقای ایمنی کارکنان درمانی ایفا می‌کنند. دلایل اهمیت این اتاق‌ها عبارت‌اند از:

 

1. پیشگیری از شیوع بیماری‌های عفونی:

• بیماری‌های عفونی مانند سل، سرخک، آنفلوانزا و COVID-19 می‌توانند به‌سرعت از طریق هوا در بیمارستان‌ها پخش شوند. این اتاق‌ها مانع از انتشار عوامل بیماری‌زا به محیط‌های مجاور و دیگر بیماران می‌شوند.
• در صورت شیوع گسترده، این اتاق‌ها به کاهش فشار روی سیستم درمانی و کنترل بحران کمک می‌کنند.

 

2. محافظت از کادر درمانی و بیماران دیگر:

• کارکنان بیمارستان‌ها بیشترین تماس را با بیماران آلوده دارند و در معرض خطر بالای عفونت قرار دارند. این اتاق‌ها با کاهش تماس با ذرات معلق، ایمنی آنان را تضمین می‌کنند.
• بیماران دارای بیماری‌های زمینه‌ای و ایمنی ضعیف نیز از طریق جداسازی مبتلایان در این اتاق‌ها از خطر ابتلا محافظت می‌شوند.

 

3. رعایت الزامات بهداشتی و استانداردهای بین‌المللی:

• بسیاری از استانداردهای بهداشتی، مانند CDC و WHO، وجود اتاق‌های فشار منفی را برای بیمارستان‌ها و مراکز درمانی اجباری کرده‌اند.
• بیمارستان‌هایی که این الزامات را رعایت می‌کنند، سطح اعتماد بیماران و سازمان‌های نظارتی را افزایش می‌دهند.

 

4. مدیریت بیماری‌های مقاوم به درمان:

• بیماری‌هایی مانند سل مقاوم به چند دارو (MDR-TB) به دلیل محدودیت‌های درمانی نیاز به ایزولاسیون دقیق دارند. وجود این اتاق‌ها برای جلوگیری از شیوع این نوع بیماری‌ها ضروری است.

 

5. کنترل بحران‌های بهداشت عمومی:

• در دوران شیوع بیماری‌های اپیدمیک یا پاندمیک (مانند کرونا)، این اتاق‌ها برای ایزوله کردن بیماران در مراحل اولیه و جلوگیری از گسترش ویروس اهمیت استراتژیک دارند.

 

6. کاهش هزینه‌های بلندمدت:

• هرچند ساخت این اتاق‌ها هزینه‌بر است، اما جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی می‌تواند هزینه‌های درمانی و مدیریت بحران را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

 

تعداد اتاق‌های ایزوله فشار منفی و فضای موردنیاز برای طراحی هر یک از آن‌ها به مقیاس بیمارستان و نوع خدماتی که ارائه می‌دهد، بستگی دارد. عوامل مؤثر شامل تعداد تخت‌های بیمارستان، نوع بیماران، موقعیت جغرافیایی (مثلاً در مناطق پرخطر شیوع بیماری‌های عفونی) و استانداردهای بهداشتی است.

 

1. تعداد اتاق‌های ایزوله نسبت به مقیاس بیمارستان:

بیمارستان‌های کوچک (زیر 100 تخت):

• معمولاً 1 تا 2 اتاق ایزوله فشار منفی کفایت می‌کند.
• این اتاق‌ها غالباً در بخش عفونی یا مراقبت‌های ویژه (ICU) طراحی می‌شوند.

 

بیمارستان‌های متوسط (100 تا 300 تخت):

• نیاز به 3 تا 5 اتاق ایزوله، بسته به بخش‌های بیمارستان (مانند بخش‌های عفونی، داخلی، اورژانس، و ICU) وجود دارد.
• در صورت ارائه خدمات تخصصی مانند بیماری‌های ریوی، ممکن است تعداد اتاق‌ها افزایش یابد.

 

بیمارستان‌های بزرگ (بیش از 300 تخت):

• معمولاً به 5 تا 10 اتاق یا بیشتر نیاز دارند.
• این اتاق‌ها در بخش‌های کلیدی بیمارستان، مانند اورژانس، ICU، و اتاق‌های بستری عفونی توزیع می‌شوند.

 

بیمارستان‌های تخصصی یا آموزشی:

• ممکن است تعداد بیشتری اتاق ایزوله (10+ اتاق) داشته باشند، به‌ویژه اگر با بیماری‌های عفونی خاص یا تحقیقات مرتبط سروکار داشته باشند.

 

 

2. فضای موردنیاز برای هر اتاق ایزوله:

طبق استانداردهای طراحی، فضای موردنیاز برای هر اتاق ایزوله به شکل زیر تعریف می‌شود:

ابعاد کلی:

• حداقل فضای موردنیاز برای هر اتاق ایزوله: 18 تا 25 مترمربع.
• این فضا شامل اتاق بیمار، سرویس بهداشتی اختصاصی، و فضای واسط (Ante Room) است.

تقسیم‌بندی فضای اتاق:

1. اتاق اصلی بیمار:
   • حدود 12 تا 15 مترمربع برای قرارگیری تخت بیمار، تجهیزات ضروری و فضای حرکت کارکنان.
2. اتاق واسط (Ante Room):
   • حداقل 4 تا 5 مترمربع برای ورود و خروج پرسنل، تعویض لباس، و کنترل جریان هوا.
3. سرویس بهداشتی:
   • حداقل 3 تا 5 مترمربع، مجهز به سیستم تهویه جداگانه.

ارتفاع سقف:

• ارتفاع سقف معمولاً باید 2.7 تا 3 متر باشد تا امکان نصب سیستم‌های تهویه مناسب فراهم شود.

 

 

3. عوامل تأثیرگذار بر تعداد و ابعاد:

• سطح خدمات بیمارستان: بیمارستان‌های عمومی نیاز کمتری نسبت به بیمارستان‌های تخصصی دارند.
• نوع بیماران: بیمارستان‌هایی که بیماران با بیماری‌های عفونی خاص یا مقاوم به درمان را پذیرش می‌کنند، به تعداد بیشتری اتاق نیاز دارند.
• موقعیت جغرافیایی: در مناطق پرشیوع بیماری‌های عفونی یا مناطق پرجمعیت، تعداد اتاق‌ها باید افزایش یابد.
• استانداردهای ملی و بین‌المللی: بیمارستان‌ها ملزم به رعایت دستورالعمل‌هایی مانند ASHRAE 170 یا دستورالعمل‌های محلی هستند.

 

 

اتاق‌های ایزوله فشار منفی باید به گونه‌ای طراحی شوند که از یک‌سو به عملکرد کلی بیمارستان کمک کنند و از سوی دیگر، خطر انتقال عفونت به دیگر بخش‌ها را به حداقل برسانند. بنابراین، ارتباط فضایی این اتاق‌ها با سایر فضاهای بیمارستان و رعایت الزامات طراحی در این زمینه بسیار حیاتی است.

 

ارتباط فضایی اتاق‌های ایزوله با سایر بخش‌های بیمارستان:

1. مکان‌یابی در بخش‌های حساس:
   • این اتاق‌ها معمولاً در نزدیکی بخش‌های کلیدی بیمارستان قرار می‌گیرند:
     • بخش عفونی: به‌عنوان نقطه اصلی نگهداری بیماران عفونی.
     • ICU: برای بیمارانی با شرایط بحرانی و نیازمند ایزوله.
     • اورژانس: برای پذیرش اولیه بیماران مشکوک به بیماری‌های عفونی.
   • اتاق‌ها باید در مسیر مستقیم یا نزدیک به ورودی‌های مجزا برای جابجایی بیماران باشند.
2. دور بودن از بخش‌های پرخطر:
   • این اتاق‌ها نباید در نزدیکی بخش‌هایی که بیماران با ایمنی ضعیف حضور دارند، مانند:
     • بخش NICU (مراقبت ویژه نوزادان).
     • بخش آنکولوژی (مراقبت از بیماران سرطانی).
     • بخش جراحی‌های استریل.
   • فاصله مناسب برای جلوگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا الزامی است.

 

3. ایجاد مسیرهای مجزا:
   • وجود راهروها یا آسانسورهای اختصاصی برای جابجایی بیماران عفونی، ضروری است.
   • مسیرهای مجزا برای پرسنل، تجهیزات و دفع زباله‌ها باید پیش‌بینی شود.

 

4. نزدیکی به پشتیبانی‌های درمانی:
   • دسترسی آسان به خدمات آزمایشگاهی، داروخانه و امکانات درمانی برای کاهش زمان جابجایی بیمار.
   • ارتباط مستقیم با واحدهای کنترل عفونت برای مدیریت سریع وضعیت‌های اضطراری.

 

الزامات طراحی و ارتباط فضایی:

1. سیستم تهویه:
   • اتاق‌های ایزوله باید سیستم تهویه مستقل داشته باشند که به مناطق دیگر بیمارستان متصل نباشد.
   • هوای خروجی از اتاق باید از طریق فیلترهای HEPA تصفیه شود و مستقیماً به بیرون تخلیه شود.
2. زون‌بندی فضایی:
   • اتاق‌های ایزوله باید دارای زون‌بندی سه‌مرحله‌ای باشند:
     1. فضای تمیز: برای پرسنل و تعویض لباس.
     2. فضای واسط (Ante Room): برای کاهش تبادل هوای اتاق با بیرون.
     3. اتاق بیمار: با فشار منفی نسبت به فضای واسط.
   • سرویس بهداشتی اختصاصی نیز باید در زون ایزوله قرار گیرد.
3. کنترل دسترسی:
   • دسترسی به این اتاق‌ها باید محدود به پرسنل مجاز باشد.
   • استفاده از درهای خودکار و سیگنال‌های هشدار برای کنترل ورود و خروج.
4. محدود کردن تداخل:
   • ارتباط با سایر بخش‌ها باید از طریق مسیرهای محدود و کنترل‌شده باشد.
   • استفاده از درب‌های دوجداره یا هوا‌بند (Airlock) برای جلوگیری از خروج ذرات عفونی.
5. ایمنی و حفاظت محیطی:
   • مواد ساختمانی استفاده‌شده باید ضدعفونی‌شونده و مقاوم به نفوذ مایعات باشند.
   • درزها و شکاف‌ها در کف، دیوارها و سقف باید کاملاً آب‌بندی شوند.
6. مدیریت پسماند:
   • پسماندهای پزشکی از این اتاق‌ها باید از طریق مسیرهای مجزا و ایمن منتقل شوند.
   • سیستم‌های اختصاصی برای دفع زباله‌ها و مواد خطرناک الزامی است.
7. سیستم‌های نظارت و کنترل:
   • نصب سیستم‌های مانیتورینگ فشار برای کنترل دائمی وضعیت اتاق.
   • نمایشگرهای بصری برای نشان دادن وضعیت فشار منفی به پرسنل.

 

مزایای رعایت این اصول:

• کاهش خطر انتقال عفونت به سایر بخش‌های بیمارستان.
• افزایش ایمنی کارکنان درمانی.
• رعایت استانداردهای بین‌المللی و ملی.
• بهبود کیفیت خدمات بیمارستانی و اطمینان بیماران.

شرکت اسپو با تخصص در طراحی و اجرای فضاهای درمانی، می‌تواند راهکارهای پیشرفته و استانداردی را برای بهینه‌سازی این ارتباطات فضایی ارائه دهد.

 

 

طراحی اتاق‌های ایزوله فشار منفی در بیمارستان‌ها نیازمند رعایت مجموعه‌ای از الزامات و ضوابط معماری و فنی است که از استانداردهای بین‌المللی و ملی استخراج شده‌اند. این الزامات به منظور اطمینان از عملکرد بهینه اتاق‌ها، ایمنی بیماران و کادر درمانی و کنترل انتشار عوامل عفونی تدوین شده‌اند. در ادامه مهم‌ترین این الزامات آورده شده است:

 

1. الزامات مکانی و جانمایی:

1. مکان‌یابی استراتژیک:
   • این بخش باید در بخش‌های عفونی، ICU، اورژانس، یا بستری قرار گیرد.
   • دسترسی مستقیم یا آسان به آسانسورهای مجزا و مسیرهای اضطراری برای انتقال بیماران ضروری است.
   • فاصله مناسب از بخش‌هایی با ریسک بالا، مانند NICU و آنکولوژی.
2. تفکیک ورودی و خروجی:
   • ورودی و خروجی جداگانه برای پرسنل، بیماران، و دفع زباله‌های عفونی.
   • فضای واسط (Ante Room) برای جلوگیری از اختلاط جریان هوای آلوده و تمیز.

 

2. الزامات فنی تهویه و کنترل فشار:

1. فشار منفی:
   • فشار هوا در اتاق باید 2.5 پاسکال (Pa) کمتر از مناطق مجاور باشد تا هوای آلوده وارد بخش‌های دیگر نشود.
   • سیستم مانیتورینگ فشار با هشدارهای صوتی و بصری الزامی است.
2. سیستم تهویه مستقل:
   • تهویه مکانیکی اختصاصی با فیلترهای HEPA برای تصفیه کامل هوای خروجی.
   • تعداد تعویض هوای مورد نیاز: 12 بار در ساعت (ACH) یا بیشتر.
3. مسیر خروج هوا:
   • هوای تصفیه‌شده باید مستقیماً به محیط بیرونی تخلیه شود و از بازیافت آن جلوگیری شود.

 

 

3. الزامات فضایی و ابعادی:

1. ابعاد اتاق:
   • حداقل مساحت اتاق بیمار: 12 تا 15 مترمربع.
   • فضای واسط (Ante Room): حداقل 4 تا 5 مترمربع.
   • سرویس بهداشتی اختصاصی: 3 تا 5 مترمربع.
2. ارتفاع سقف:
   • حداقل ارتفاع سقف: 2.7 متر برای جای‌گذاری تجهیزات تهویه و جلوگیری از اختلال در جریان هوا.
3. زون‌بندی داخلی:
   • زون تمیز (Clean Zone): برای ورود و خروج پرسنل.
   • زون آلوده (Contaminated Zone): فضای اختصاصی بیمار.
   • فضای واسط (Buffer Zone): برای تعویض لباس و کاهش تبادل جریان هوا.

 

 

4. الزامات سازه‌ای و متریال:

1. متریال دیوارها، کف، و سقف:
   • غیرقابل نفوذ، ضد میکروب، و قابل شستشو (مانند اپوکسی یا سرامیک بدون درز).
   • مقاومت در برابر مواد شیمیایی و ضدعفونی‌کننده‌ها.
2. آب‌بندی کامل:
   • تمام درزها و شکاف‌ها در دیوارها، کف، و سقف باید کاملاً آب‌بندی شوند تا از نفوذ هوا جلوگیری شود.
3. درها و پنجره‌ها:
   • درب‌های خودکار و هوا‌بند (Airlock) برای حفظ فشار منفی.
   • پنجره‌های غیرقابل بازشو با شیشه‌های دوجداره برای عایق‌سازی.

 

 

5. الزامات ایمنی و دسترسی:

1. کنترل دسترسی:
   • دسترسی به این بخش باید محدود به پرسنل مجاز باشد.
   • سیستم‌های قفل الکترونیکی و ثبت ورود و خروج الزامی است.
2. سیستم‌های هشدار و اضطراری:
   • هشدارهای فشار هوا، خطا در تهویه، و آتش‌سوزی.
   • دسترسی به مسیرهای تخلیه اضطراری.
3. پشتیبانی تجهیزات:
   • نصب منابع برق اضطراری (UPS) برای عملکرد مداوم سیستم تهویه.
   • وجود سیستم‌های نورپردازی اضطراری.

 

 

6. استانداردهای ملی و بین‌المللی:

1. ASHRAE 170 (استاندارد تهویه مراکز درمانی):
   • الزامات جریان هوا، فشار منفی، و تعویض هوا.
2. CDC (مرکز کنترل بیماری‌ها):
   • دستورالعمل‌های کنترل عفونت.
3. WHO (سازمان بهداشت جهانی):
   • استانداردهای ایمنی برای مدیریت بیماری‌های عفونی.
4. ضوابط ملی ساختمان ایران (مبحث 22):
   • مدیریت فضاهای درمانی و کنترل عفونت.

 

 

طراحی بخش اتاق‌های ایزوله فشار منفی نیازمند ترکیب اصول معماری، الزامات فنی و استانداردهای بین‌المللی است. شرکت اسپو می‌تواند با بهره‌گیری از دانش تخصصی خود در طراحی فضاهای درمانی، این بخش را به‌گونه‌ای طراحی کند که عملکرد بهینه، ایمنی و مطابقت با استانداردهای روز تضمین شود.

شرکت اسپو با تخصص در طراحی و اجرای فضاهای درمانی، می‌تواند  طرح‌های بهینه و متناسب با نیازهای هر بیمارستان ارائه دهد، به‌طوری ‌که اتاق‌های ایزوله فشار منفی به‌درستی در ساختار بیمارستان ادغام شوند و استانداردهای روز دنیا رعایت شو و .راهکارهای پیشرفته و استانداردی را برای بهینه‌سازی این ارتباطات فضایی ارائه دهد.